Κρύο ή ζεστό; Τίποτα από τα δυο!

Ακολουθούν αποσπάσματα από το βιβλίο του Γ. Πιντέρη, ψυχολόγου Ph.D,  Οι μανούβρες- Μαθήματα συναισθηματικής αυτοάμυνας εκδ. Θυμάρι.

"Όταν ήμασταν παιδιά παίζαμε ένα παιχνίδι. Έβγαινε κάποιος από το δωμάτιο και οι υπόλοιποι κρύβαμε κάποιο αντικείμενο. Μετά ξανάμπαινε στο δωμάτιο και έπρεπε να βρει που κρύψαμε το αντικείμενο αυτό. Καθώς έψαχνε τον βοηθούσαμε λέγοντας του "κρύο" όταν απομακρυνόταν από το σωστό σημείο, "χλιαρό" όταν πλησίαζε και  "ζεστό" όταν ήταν πολύ κοντά!

Κάπως έτσι βλέπω και τον ρόλο της κριτικής που κάνουμε ο ένας στον άλλον. Υπάρχει μια κοινωνικά αναμενόμενη συμπεριφορά η οποία αντιστοιχεί με το "σωστό" σημείο του παιχνιδιού που ανέφερα.

Η κριτική παίζει τον ίδιο ρόλο με τις λέξεις "κρύο" και  "ζεστό" του παιχνιδιού. Κάθε φορά που οι πράξεις και τα λεγόμενά μας συμβαδίζουν με τα κοινωνικά αναμενόμενα, το περιβάλλον αντιδρά με θετική κριτική, η οποία είναι της μορφής του "μπράβο" και του "ζήτω" και η οποία έχει σαν στόχο να ενισχύσει αυτήν τη συμπεριφορά, επιβραβεύοντάς την. Όταν πάλι το άτομο ξεφεύγει από τα κοινωνικά αποδεκτά όρια, τότε πιέζεται να συμμορφωθεί. Η πίεση αυτή γίνεται με την αρνητική κριτική,  η οποία είναι και η ηπιότερη μορφή τιμωρίας.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η κριτική δεν είναι απλά και μόνο μια γνώμη. Είναι και μια πίεση που δεχόμαστε από την κοινωνία και τους γύρω μας, ώστε η συμπεριφορά μας να συμβαδίζει με τις προσδοκίες τους.

Όταν κάποιος σου κάνει κριτική προϋποθέτει δύο πράγματα: Πρώτον, επιβάλλει αυθαίρετα το δικό του σύστημα αξιών. (προϋποθέτει δηλαδή- και χωρίς καν να σε ρωτήσει- ότι έχετε ταυτόσημο σύστημα αξιών. Λέω τουλάχιστον, γιατί μπορεί και να υποθέτει ότι το δικό του σύστημα αξιών είναι καλύτερο από το δικό σου).  Δεύτερον, ορίζει - πάλι αυθαίρετα- ότι αυτή θα είναι μια σχέση στην οποία αυτός θα κάνει κριτική και εσύ θα λογοδοτείς σ'εκείνον (αποφασίζει δηλαδή αυθαίρετα ότι αυτή θα είναι μια σχέση όπου εκείνος θα είναι Ο κριτής και εσύ Ο κρινόμενος. 

Και εδώ ακριβώς είναι το λεπτό σημείο: Όταν εσύ απολογείσαι , δικαιολογείσαι ή εξηγείς, είναι σαν να αποδέχεσαι τον δικό του αυθαίρετο ορισμό σχέσης.

(...) Παρ'όλο που κάθε κριτική εκφέρει και μια γνώμη, κάθε γνώμη δεν είναι και απαραίτητα κριτική. Όταν κάνουμε κριτική χρησιμοποιούμε τα προσωπικά μας πιστεύω τα οποία όμως θεωρούμε σαν αντικειμενικά κριτήρια.

Λέγοντας σε κάποιον για παράδειγμα ότι είναι "κακόγουστος" σου διαφεύγει ότι το γούστο είναι προσωπική υπόθεση. Μετατρέπεις λοιπόν ένα προσωπικό σου, υποκειμενικό κριτήριο σε αντικειμενικό και κρίνεις σαν αν κρατάς στα χέρια σου ένα πανανθρώπινο μέτρο. Αυτή η αυθαίρετη μετατροπή ενός υποκειμενικού κριτηρίου σε αντικειμενικό είναι το βασικό στοιχείο που ξεχωρίζει μια κριτική από μια γνώμη.

Η κριτική διέπεται από δυσκαμψία, από δογματισμό.

Μια γνώμη όμως εκφράζεται με τέτοιο τρόπο που φαίνεται καθαρά ότι ο ομιλητής έχει επίγνωση της υποκειμενικότητάς των όσων λέει."

Γ. Πιντέρης

~~~~~~~~~~~~~~~

Συμπερασματικά:
Το κείμενό σου είναι βαρετό. Αυτό είναι κριτική.

Βαρέθηκα το κείμενό σου. Αυτό είναι μια γνώμη.

Οι διαφορές μοιάζουν να είναι λεπτές. Οι ζημιές όμως κάποιες φορές είναι ανεπανόρθωτες.

Ο ταπεινός άνθρωπος κατ' εμένα φροντίζει πως να γίνεται ο ίδιος καλύτερος. Δεν αναλώνεται στο να παρουσιάζει τους άλλους χειρότερους! 

Ας σκεφτούμε καλύτερα λοιπόν κάθε φορά που ανοίγουμε το στοματάκι μας να πούμε κάτι, κατά πόσο μειώνουμε τον άλλον με τα λεγόμενά μας, αν εκφράζουμε γνώμη ή κριτική, και ποια είναι η σχέση που δημιουργούμε με τον συνομιλητή μας. 

Όλοι είμαστε άνθρωποι ! Άλλοι είναι ευαίσθητοι πολύ, άλλοι λιγότερο, όλοι όμως έχουμε αισθήματα και ευαισθησίες! 

Δεν πιστεύω στον αναίσθητο άνθρωπο εγώ.Τουλάχιστον δεν γεννιέται κανείς έτσι.  Πιστεύω ότι καταστάσεις οδηγούν τους ανθρώπους να σκληραίνουν ή να φοβούνται να εκφράσουν το συναισθηματισμό τους, φοβούμενοι μην παρεξηγηθούν για γλυκανάλατοι, αδύναμοι ή στην χειρότερη  ( στην περίπτωση που είναι  άντρες ) ομοφυλόφιλοι !  Είναι και τα στερεότυπα που υπάρχουν και οδηγούν σε λάθος δρόμους.

Ας γυρίσουμε τα φώτα μας πρώτα μέσα μας! Ένας τρόπος είναι να σκεφτόμαστε τι δεν θα θέλαμε εμείς να μας κάνουν.

Καλό δρόμο!

 airis